کشک یکی از مواد غذایی اصیل و پرکاربرد در آشپزی ایرانی است که به دلیل طعم خاص، ارزش غذایی بالا و قابلیت ترکیب با انواع مواد اولیه، در بسیاری از غذاهای سنتی جایگاه ویژه‌ای دارد. این ماده که از خشک‌شدن ماست و دوغ تهیه می‌شود، هم در غذاهای گرم و هم در غذاهای سرد قابل استفاده است و به‌خصوص در مناطقی مانند خراسان، آذربایجان، کردستان و لرستان محبوبیت فراوانی دارد.
در این مقاله از سایت فیاض بجنورد، به بررسی بهترین روش‌های استفاده از کشک در غذاهای ایرانی می‌پردازیم و نکاتی درباره نحوه نگهداری، خواص و ترکیب آن با دیگر مواد غذایی بیان می‌کنیم.
آنچه در این مقاله خواهید خواند
Toggle
کشک چیست و چگونه تهیه می شود؟
کشک ماده‌ای است سفید رنگ، با طعمی مایل به شور، که از ماست یا دوغ تغلیظ‌شده به‌دست می‌آید. این ماده یا به‌صورت مایع استفاده می‌شود یا به‌صورت خشک و گرد و آماده برای نگهداری طولانی‌مدت. در مناطق مختلف ایران، روش‌های تهیه کشک متفاوت است اما در نهایت همه آن‌ها به ایجاد یک ماده پرانرژی و مفید ختم می‌شوند.
خرید کشک
خواص کشک
قبل از پرداختن به روش‌های استفاده از کشک، بهتر است نگاهی به خواص آن بیندازیم:
سرشار از کلسیم، مناسب برای تقویت استخوان‌ها
حاوی پروتئین بالا، مفید برای عضله‌سازی
حاوی ویتامین‌های گروه B
مناسب برای افرادی که به لاکتوز حساسیت ندارند
خاصیت انرژی‌زایی بالا برای وعده‌های اصلی یا میان‌وعده‌ها
۱. استفاده از کشک در آش رشته
شاید معروف‌ترین غذایی که با کشک سرو می‌شود، آش رشته باشد. کشک به عنوان چاشنی اصلی در کنار نعناع‌داغ، پیازداغ و سیر داغ، طعم آش رشته را بی‌نظیر می‌کند. بهترین زمان اضافه‌کردن کشک به آش، بعد از پخت کامل آن است تا کشک خاصیت خود را از دست ندهد.
۲. کشک بادمجان | غذای مجلسی و خوشمزه
یکی از جذاب‌ترین غذاهای ایرانی، کشک بادمجان است. ترکیب بادمجان سرخ‌شده، پیازداغ، سیر، گردو و کشک مایع، یک غذای کامل و مغذی ایجاد می‌کند که می‌تواند به عنوان پیش‌غذا یا غذای اصلی سرو شود. کشک در این غذا نقش اصلی را ایفا می‌کند و به آن طعمی بی‌نظیر می‌بخشد.
خرید کشک
۳. کال جوش یا کل جوش
کال‌جوش یکی از غذاهای سنتی مناطق غربی و شمال شرقی ایران است که با ترکیب کشک، گردو، پیازداغ، نعناع‌داغ و گاهی سبزی‌های محلی تهیه می‌شود. این غذا بیشتر در زمستان‌ها مصرف می‌شود و به دلیل وجود کشک، بسیار مقوی و انرژی‌بخش است.
۴. استفاده از کشک در کوکو و کتلت
شاید کمتر کسی بداند که می‌توان از کشک در تهیه کوکو سیب‌زمینی یا کتلت گوشت نیز استفاده کرد. اضافه‌کردن مقدار کمی کشک مایع به مایه کوکو، باعث لطافت بیشتر و طعم متفاوت آن می‌شود. همچنین می‌توان کشک را در کنار کوکو یا کتلت به عنوان سس سرو کرد.
۵. ترکیب کشک با نان خشک
در برخی مناطق روستایی، کشک مایع با نان خشک خردشده ترکیب می‌شود و به عنوان یک وعده غذایی ساده ولی مقوی مصرف می‌گردد. این ترکیب گاهی با سبزی‌های معطر، پیازداغ و گردو غنی‌تر می‌شود.
۶. تهیه دیپ کشک با سبزیجات
کشک می‌تواند پایه‌ای مناسب برای تهیه دیپ یا سس باشد. با ترکیب کشک، سیر، ماست، خیار رنده‌شده و سبزیجات خشک مانند نعناع و شوید، یک دیپ خوشمزه و متفاوت خواهید داشت که با چیپس، نان برشته یا سبزیجات خام سرو می‌شود.
خرید کشک
۷. استفاده از کشک در سوپ ها
اگر به دنبال افزایش ارزش غذایی سوپ‌ها هستید، مقداری کشک مایع به آن‌ها اضافه کنید. سوپ جو، سوپ گندم یا سوپ عدس با کشک طعم دلچسب‌تری می‌گیرند و به دلیل کلسیم و پروتئین موجود در کشک، برای کودکان و سالمندان بسیار مفیدند.
۸. نان کشک | میان وعده سالم و خانگی
در برخی مناطق، کشک با سبزی‌های خشک و پیاز به‌صورت مخلوطی نرم درون نان‌های سنتی مانند نان تنوری یا لواش پیچیده می‌شود و به عنوان میان‌وعده یا غذای ساده روزانه مصرف می‌گردد. این ترکیب هم طعم خوبی دارد و هم بسیار سیرکننده است.
نکات مهم در نگهداری و استفاده از کشک
کشک مایع را حتماً در یخچال نگهداری کنید تا طعم و کیفیت آن حفظ شود.
در هنگام پخت، کشک را در مرحله آخر اضافه کنید تا خاصیت آن از بین نرود.
از جوشاندن زیاد کشک خودداری کنید، زیرا باعث ته‌نشین‌شدن مواد مغذی می‌شود.
کشک خشک را در ظروف دربسته و در مکان خشک نگهداری کنید تا کپک نزند.
نتیجه گیری
کشک نه‌تنها یک ماده مغذی و سالم است، بلکه با طعم منحصربه‌فرد خود می‌تواند به غذاهای ایرانی رنگ و بویی خاص ببخشد. از آش رشته گرفته تا کال‌جوش، از کشک بادمجان تا سس‌های مدرن، کشک جایگاه خود را در سفره ایرانی حفظ کرده و همچنان یکی از محبوب‌ترین چاشنی‌هاست. با شناخت روش‌های مختلف استفاده از آن، می‌توانید غذاهایی خوشمزه، سالم و پرانرژی تهیه کنید.